Poród u krowy to naturalny proces wpisany w cel hodowli. Prawidłowo przeprowadzone wycielenie ma duży wpływ na kondycję i stan zdrowia krowy oraz cielęcia. Niezwykle istotna jest także późniejsza opieka nad noworodkiem i krową matką. Tematem dzisiejszego artykułu jest poród u krowy – jak się przygotować, jak zadbać o jego prawidłowy przebieg oraz późniejszą opiekę nad zwierzętami?

Długość ciąży u krowy

Hodowcy z reguły wiedzą, kiedy mogą spodziewać się porodu krowy. W zależności od wieku zwierzęcia, rasy, sposobu żywienia, liczby odbytych porodów czy płci płodu istnieją różnice w liczbie dni trwania ciąży. Na przykład ciąża z płodem żeńskim trwają o 1‒2 dni krócej niż z płodem męskim. Ciąża bliźniacza trwa około 6 dni krócej niż ciąża pojedyncza. Z kolei brak równowagi hormonalnej krowy może spowodować przedwczesny poród.

Poród u krowy – jak się przygotować?

Około 7-10 dni przed spodziewanym porodem należy przeprowadzić krową do porodówki lub przygotować czyste i komfortowe stanowisko w oborze. Najlepszym rozwiązaniem są osobne boksy przeznaczone do porodu, wyścielone słomą. Krowa przed przeprowadzeniem do porodówki powinna zostać dokładnie oczyszczona, a racice i kończyny umyte i zdezynfekowane. To również odpowiedni moment na przygotowanie niezbędnego przy akcji porodowej sprzętu, między innymi czyste ściereczki, środki dezynfekcyjne, nożyczki i nici do zabezpieczenia pępowiny, wyjałowione linki porodowe czy drewniane drążki do pociągania linek.

Przebieg porodu u krowy

W przebiegu porodu u krowy wyróżnia się trzy fazy, których czas trwania zależy od wielu czynników: budowy anatomicznej zwierzęcia, wielkości płodu, liczby przebytych porodów i ogólnej kondycji. Istotnym czynnikiem kształtującym przebieg akcji porodowej jest również żywienie krów. Nieodpowiedni dobór składników pokarmowych może również niekorzystnie wpłynąć na witalność cielęcia oraz obniżyć jakość siary. Płód bezpośrednio przed porodem zmienia swoje ułożenie – jeżeli nie przyjmie prawidłowej pozycji jaką jest ułożenie podłużne główkowe z przodowaniem główkowym, podczas akcji mogą wystąpić komplikacje. Wiele elementów może wpływać na stopień trudności wycielenia.

Poród krowy krok po kroku

Etap I – Otwieranie się dróg rodnych

• trwa od 2 do 6 godzin, u pierwiastek do 8 godzin
• bóle w jamie brzusznej pojawiają się na dobę przed zupełnym otwarciem szyjki macicy,
• wywołane przez skurcze macicy bóle porodowe zaczynają się około 6 godzin przed akcją porodową,
• skurcze pojawiają się co 20-30 minut i trwają od kilku sekund do 1-3 minut,
• po 2–3 godzinach od pierwszych objawów bólów wydzielany jest jasny, niebieskawy płyn czyli omocznia, a po około pół godziny wydalana jest owodnia – gęsty, żółtawy płyn (brak pojawienia się omoczni i owodni może zapowiadać komplikacje, w związku z czym konieczne jest wezwanie lekarza weterynarii),
• często następuje pęknięcie pęcherza płodowego, co dodatkowo nawilża drogi wyprowadzające.

Etap II – Wypieranie płodu

• wypieranie płodu powinno trwać 15–25 minut, czyli poprzez 10–15 skurczów brzusznych. Przed wejściem do jamy miednicznej płód obraca się dookoła swej osi, zmieniając tym samym położenie w stosunku do żwacza. Poprzez ruchy płodu żwacz zostaje zepchnięty w kierunku dogłowowym jamy brzusznej. Dalej przednie kończyny oraz głowa poprzez drażnienie receptorów szyjki macicy nasilają skurcze macicy i rozpoczyna się praca tłoczni brzusznej. Rosnące ciśnienie w jamie brzusznej tłoczy klin powstały z błon płodowych wywołując coraz większe i sprawne otwieranie szyjki. W końcowym stadium rozwierania kanał szyjki jest szeroko otwarty i zanika  granica pomiędzy jamą macicy, a jamą pochwy,
• płód jest wypychany z błonami płodowymi do pochwy, a następnie na zewnątrz. Rolą błon płodowych jest rozwarcie szyjki macicy.
• Płód przedostaje się do wnętrza pochwy, pobudzając kolejne receptory, które uruchamiają tłocznię brzuszną, co skutkuje silnymi i krótkotrwałymi skurczami mięśni powłok brzusznych i przepony zwiększającymi ciśnienie w jamie brzusznej. Najtrudniejszym punktem tej części akcji porodowej jest przejście płodu przez przeponę miednicy (wyrzynanie się głowy). Rozwieranie tego odcinka u bydła trwa zazwyczaj kilka godzin i nie wolno przyspieszać go przez przedwczesne pociąganie płodu. Kiedy głowa i kończyna przejdą przez przewężenie, nie mogą się już cofnąć w czasie przerwy między bólami,
• pojawiają się przednie nóżki, główka ułożona na nóżkach, klatka piersiowa, biodra i tylne nóżki. Ze względu na swoje rozmiary najtrudniejszym etapem jest wypieranie zadu cielęcia.
• pępowina urywa się w drogach rodnych krowy.

Etap III – Wypieranie błon płodowych

• zaczyna się zaraz po wyparciu płodu i na ogół trwa od 3 do 8 godzin. Obkurczanie macicy powoduje przerwanie połączeń kosmków w poszczególnych brodawkach, które stopniowo zbliżają się do siebie.
• poprzez zmniejszenie dopływu krwi do brodawek, dochodzi do wysunięcia się kosmków z krypt i uwolnienia łożyska,
• siła ciążenia błon płodowych zwisających ze szpary sromowej ułatwia proces odłączenia łożyska.
• łożysko powinno być oddzielone i wyparte w ciągu 3–4 godzin. W sytuacji, kiedy wydalenie nie nastąpi w ciągu 12 godzin, mamy do czynienia z zatrzymaniem łożyska i konieczne jest wezwanie lekarza weterynarii.

Opieka nad krową matką i cielęciem

Jakie czynności warto wykonać po przeprowadzonej akcji porodowej? Okres poporodowy trwa około 6–7 tygodni. Krowa matka wyczerpana energetycznie potrzebuje przede wszystkim pójła dostosowanego do jej potrzeb oraz odpoczynku. Nowo narodzone cielę musi zostać dobrze osuszone, a nozdrza oraz jamę gębową należy oczyścić ze śluzu oraz błon płodowych, aby mogło swobodnie oddychać. Pępowinę należy zabezpieczyć stosując środek dezynfekujący, aby uniknąć infekcji. Jak najszybciej po urodzeniu, nie później, niż po dwóch godzinach konieczne jest podanie siary. Podanie jej przez sondę daje pewność, że zwierzę pobrało odpowiednią ilość. Krowiej matce oraz cielęciu należy zapewnić czysty i suchy kojec.